Mahya Nedir? Mahyanın Amacı Nedir?

Özellikle ramazan aylarında karşılaştığımız mahyalar çok eski tarihlere kadar dayandığı bilinmektedir. Mahyalardaki temel amaç insanlara güzel sözler sunmak ve birşeyleri kutlamak olarak betimlenebilir. Ramazan aylarında, bayramlarda, kandillerde genel olarak karşılaştığımız mahyalar geceleri cami minareleri arasına gerilen iplerin üzerindeki ışıklı yazılardan oluşmaktadır.

Önceki dönemlerde yani elektriğin icat edilmediği ve teknolojinin bu kadar gelişkin olmadığı zamanlarda yağ kandilleri ya da mum fenerleri asarak bu görsel şölen insanlara aktarılmaktaydı. Ancak günümüzde elektrik ampülleri veya çeşitli ledler yardımıyla cami minarelerini süslemektedir.

İlk Mahyaların Kullanımı

Mahyalar ilk kez II. Selim zamanında yani 1566-1574 yılları arasında ortaya çıkdığı söylenmektedir. Diğer bir söylenti ise 1617 tarihinde Sultan Ahmet Camide gerçekleşmesi yönündedir. Mahya 18 yüzyılda genel olarak yaygınlık kazanmıştır. 1721 tarihinde yayımlanan bir ferman ile birlikte iki minareli bütün camiler için mahyaların kurulması zorunlu bir hale getirilmiştir.

Güzel bir kültür barındıran mahyalar önünden geçen insanlara özlü sözler veya bazı nasihatler, bazı zamanlarda ayetler bazen de hadisleri ihtiva etmektedir. Günümüzde trafiğin yoğun olduğu caddelerin kenarlarındaki camilerde mahya kullanımı gerçekleştiğinde birçok kişiye bu mesajların erişmesi mümkün hale gelerek bayram, ramazan ayı, kandil gibi geceleri kutlanmaktadır.

Önceki dönemlerde yani 18. Yüzyılı içinde barındıran yıllarda ramazan ayının ikinci yarısında çeşitli motifler, çiçekler, kayıklar, ay ve yıldızın resmedildiği mahyalar çok daha sık camilerin minarelerine kurulurdu. Mahyaların görevini tamamlayabilmesi ve kurulabilmesi için tespit edilen camide en az iki minare bulunması gerekmektedir. Bu minarelerin birbirine uzaklığı da önemli bir kavramdır.

Savaş Zamanlarında Mahyaların Kullanılması

Hatta eskiden mahyalar yalnızca dini vecibeler neticesinde değil, savaş ya da ulusal yıkım gibi durumlarda halkı yardıma çağırmak gibi gayeler de gütmüştür. Mahyalar eskiden cami görevlileri tarafından kurulmaktaydı. Fakat geçen zaman içerisinde mahyalar bir sanat haline geldiği için sanatkar ustalar tarafından yerleştirilmektedir.

Hatta adı bilinen ustalardan en büyük usta sayılabilecek cami mahyacısı Sultan Ahmet camisinin müezzini Ali Ceyhan’dı(Ölümü 1876). Günümüzde mahyaların tasarımı sırasında mimarlardan veya tasarımcılardan zaman zaman yardım da alındığı bilinmektedir. İstanbuldaki en güzel mahyalar, istanbulun en güzel camilerine kurulmaktadır. Bu camiler arasında Süleymaniye Camii, Sültan Ahmet Camii, ayasofya Camii, Şehzadebaşı Camii ve Eyüpsultan Camileri bulunmaktadır.