Devletin Karşılamadığı Aşılar

Aşı Takvimi Dışındaki Aşılar Hangileridir?

Acıbadem Göktürk Polikliniği Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Duygu Gür bebeklerde devletin karşılamadığı aşılar konusunda bilgiler verdi.

Meningokok/ Benekli Menenjit Hastalığı

Meningokok / Benekli Menenjit Nedir?

• Menenjit, beyni örten zarların iltihabıdır. Farklı enfeksiyon ajanları menenjite neden olabilir. Meningokok menenjiti ise salgın yapan menenjitlerin en önemli sebebidir. Meningokok bakterisinin farklı alt tipleri vardır ve değişik coğrafyalarda farklı tipler baskın olarak görülür.
• Meningokok hastalıklarının görülme sıklığı dünya genelinde farklılıklar gösterir. Meningokok bakterisi, sadece beyin zarlarını tutup menenjite neden olabildiği gibi tüm sistemlerin tutulduğu ve döküntülerle seyreden meningokoksemi tablosuna da neden olabilir.
• Türkiye’de meningokoklara bağlı hastalıklar en sık 5 yaş altı ve özellikle de 2 yaş altı çocukları etkilemektedir. Türkiye’de 5 yaşından önce ölen 10 çocuktan birinin meningokoklara bağlı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybettiği düşünülmektedir. Solunum yollarıyla yayılan bakteri özellikle kreş, yuva, okul, askeriye, yurt, hac gibi toplu yaşam alanlarında çok çabuk yayılır ve salgınlara neden olabilir.
• Ayrıca, Türkiye’de her 10 kişiden birinin boğazında bu mikrobu taşıdığı kabul edilir.

Risk Grupları

Meningokok hastalıklarına yakalanma açısından risk grupları;

• 5yaş altı çocuklar,
• Ergenlik dönemindekiler,
• Yaşlılar,
• Kalabalık yerlerde yaşayanlar,
• Sağlık personelleri,
• Bağışıklık sisteminde sorun olanlardır.

Benekli Menenjit Belirtileri Nelerdir?

Menenjitlerde;

• Ani başlayan ateş,
• Fışkırtarak kusma,
• Başağrısı,
• Işıktan rahatsız olma,
• Ense sertliği,
• Havale ve şuur değişiklikleri görülür.

Bakterinin kana yayılmasıyla gelişen meningokoksemilerde ise vücutta yaygın döküntüler de görülür ve bu nedenle halk arasında ‘benekli menenjit’ olarak tanınır.

Neden Benekli Menenjit Aşısı Yapılmalıdır?

• Antibiyotik öncesi dönemde %70’lerde ölümcül seyreden hastalık, erken tanı ile fark edilmesi ve antibiyotiklerin kullanımı ile menenjitlerde %10, meningokoksemilerde %40 düzeylerinde ölümcüldür. Sağ kalanlarda ise işitme kaybı, hidrosefali (kafa içinin su toplaması), uzuv kaybı, havale geçirme, felç ve zeka geriliğine neden olabilir.
• Türkiye, WHO (Dünya Sağlık Örgütü) verilerine göre orta riskli grupta yer almaktadır ve aşının uygulanması önerilmektedir.
• Sağlık Bakanlığı’nın rutin olarak uyguladığı karma aşının içinde bulunan menenjit aşısından (hib menenjiti) farklı bir aşı olan meningokok aşısı, Sağlık Bakanlığı’nın rutin

Benekli Menenjit Aşısı Kaç Aylıkken Yapılır?

Türkiye piyasasında benzer özelliklerde 2 farklı aşı bulunmaktadır.

• Menactra: En erken 9 aylıkken uygulanabilir. 9 ay – 2 yaş arasındaki dönemde 3 ay ara ile 2 doz yapılıp 2-11 yaş aralığında tek doz yapılır.
• Nimenrix: 12 aydan sonra tek doz şeklinde uygulanır.

Benekli Menenjit Aşısı Nereden Yapılır?

• Aşılar genellikle omuz üzerindeki kasın içine uygulanmaktadır.
• Yurt dışına çıkacak özellikle riskli bölgelere ya da dünyanın farklı yerlerinden gelmiş çocuklarla bir arada olma ihtimali olan yerlere seyahat edecek çocuklara da aşının yapılması önerilir.
• Ülkemizde hacca gidecek olanlara da meningokok menenjit aşısı uygulanmaktadır ancak bu aşının hem koruyuculuğu kısa sürmekte hem de boğazda meningokok mikrobu taşıyıcılığını etkilemediğinden hastanın sadece kendisini korumakta ama bulaşmayı engellememektedir.

HPV / Rahim Ağzı Kanseri

HPV Virüsü Nedir?

• Halk arasında bilinen adıyla siğil mikrobu yani HPV, temas yoluyla bulaşan ve sık karşılaşılan bir virüstür. Deride ve genital bölgede siğiller ve rahimağzı başta olmak üzere dış genital bölge ve vajina kanserlerinde etkendir.
• Deridekiler temas yoluyla, cinsel bölgeyi ilgilendirenler seksüel temasla bulaşırlar. 150’den fazla alt tipi bilinmektedir ama bunlar arasında bazılarının kansere dönüşme bazılarının da siğil yapma potansiyelleri yüksektir. Her yaşta ve herkeste olduğu gibi bebeklerde HPV virüsü enfeksiyon yaratabilmektedir.

Risk Grupları

• Yaş:

Çocuklarda vücutta siğillere sık rastlanır ama ergen ve erişkinlerde genital bölge siğilleri daha sıktır.

• Bağışıklık sisteminin durumu:

Bağışıklık sistemi zayıfladığında daha kolay infekte olunur. Böbrek nakileri ve HİV+ hastalarda sık görülür.

• Bütünlüğü bozulmuş deri:

Deride yara ya da harabiyet varsa enfeksiyon girişi ve çoğalması ihtimali artar.

• Seksüel temas ve partner sayısının fazlalığı:

Fazla eşli kişilerde risk daha fazladır. İlişkide olunan kişinin fazla seksüel partnerinin olması da olasılığı arttırır. Prezervatif kullanmak HPV olasılığını azaltsa da tamamen engellemez.

• konular:

Siğilleri ellemek, siğil bulaşma potansiyeli olan ortak kullanılan havuz, duş vb. Yerlerde fazla vakit geçirmek de olasılığı artırır.

Rahim Ağzı Kanseri Aşısı Ne Zaman Yapılır?

Aşı, bu virüsün neden olduğu rahim ağzı kanseri, dış genital bölge ve vajina kanserleri, genital bölge siğillerini engellemek için kullanılır. Her iki aşı da tüm alt tipleri içermediğinden her HPV tipine karşı etkili olmayı garantilemez ama belli başlı patojen HPV tiplerine karşı etkilidir.

Piyasada 2 farklı firmanın aşıları bulunmaktadır.

• Gardasil:

Rahim ağzı kanserine neden olan tip 16 ve 18 dışında, genital siğillere neden olan tip 6 ve 11 de içerir. Yurtdışında 9 tip içeren yeni bir formu piyasaya verilmektedir. 9-26 yaş grubuna 0, 2 ve 6. aylarda olmak üzere 3 doz şeklinde uygulanır. Aynı yaş grubundaki erkeklerde de genital ve anal bölge siğillerini engellemek için kullanımı vardır.

• Cervarix:

En erken 9 yaşında uygulanabilir. 9-14 yaş grubunda 6 ay arayla iki doz şeklinde, daha büyüklerde 0, 1 ve 6. aylarda olmak üzere 3 doz şeklinde uygulanması önerilir. İçerdiği 16 ve 18 no’lu tipler rahim ağzı kanserine en sık neden olan tiplerdir.

HPV aşısı yapılmış olsa da rahim ağzı kanserinin erken fark edilmesi için orta yaş döneminden itibaren rutin doktor ziyaretleri ve pap smear ile rahim ağzından örnekleme yapılması önem taşımaktadır.

Bu aşılar bir hormon olmadığından; regl dönemi, ergenliğin başlamış olup olmaması, eşlik eden hormon hastalığının varlığı bu aşının yapılmasını etkilemez.

Rotavirüs Aşıları

Rotavirüs Nedir?

Rotavirüs ishalleri, çocuklarda akut şiddetli ishalin dünyada en sık görülen nedenleri arasında ilk sırada olup, 5 yaş altı çocuklarda hastaneye yatış gerektiren ishallerin %40’ından fazlasını rotavirüs ishalleri oluşturmaktadır. En sık 2-5 yaş arası çocukları etkiler.

Rotavirüsler; tüm memelilerde ve kuşlarda hastalık yapar, kuru sert zeminlerde günlerce ve ellerde de saatlerce canlı kalabilir.