Borsa Nedir? Borsadan nasıl para kazanılır?

Herkesin merak ettiği ve milyonlarca insanın kazanıp zengin olduğu bu borsa nedir? Borsadan nasıl para kazanılır? Borsadan kolay para kazanma yolları, Borsa hisseleri, borsa gündem, Dünya borsaları, döviz borsa, Devlet destekli borsa hisseleri ve daha fazlası…

Borsa Nedir? Borsadan nasıl para kazanılır? isimli makalemizde bugün sizlere borsa hakkında tüm tüyoları vereceğiz ve Borsadan nasıl para kazanılır? Borsadan kolay para kazanma yolları, Borsa hisseleri, borsa gündem, Dünya borsaları, döviz borsa, Devlet destekli borsa hisseleri hakkında çok daha fazla bilgiye ulaşmanızı sağlayacağız.

BORSA NEDİR?

Borsa düşer, yükselir. Peki nedir bu borsa? Hisse senedi nasıl alınır, nasıl satılır? Endeks nedir? Teknik analiz, temel analiz nedir? İşte Borsa hakkında bilmek istediklerinizi içeren, yeni yatırımcılar için rehber niteliğinde bir makale.

Borsa kelimesi sözlük anlamıyla tüccarların ve özellikle sarraflarla değerli kâğıt ve tahvil alışverişiyle uğraşanların alım satım ve değişim amacıyla devlet denetimi altında iş yaptıkları yere denir.

Kısaca belli kurallara göre, talep edilen mallar için organize edilmiş piyasaya verilen addır. Örneğin hisse senedi gibi değerli evrakların alınıp satıldığı yerlere menkul kıymet borsası denir. Yeni adıyla Borsa İstanbul(BİST) eski adıyla da İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) adından anlayacağımız üzere bir menkul kıymet borsasıdır.

Borsalarda alıcı ve satıcılar genellikle komisyoncuların aracılık yapmasıyla karşı karşıya gelirler. Bu karşılaşmada Satıcının arzı ile alıcının talebi fiyatı belirler. Ve anlık olarak değişen arz talep dengesine göre fiyatlarda değişiklik gösterir. Her borsanın kendine özgü kuralları ve standartları olabilir. Aynı zamanda borsalarda bir düzenleyici denetleyici kurumlar olur.

Türkiye’de Borsa İstanbul, bir anonim şirket olarak kendi yönetim kurulunun aldığı kararlar ile yönetilir. Aynı zamanda 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu esasları çerçevesinde Sermaye Piyasası Kurulu tarafından denetlenir.

Borsanın Temel Mantığı Nedir?

Temelde borsada para kazanma mantığı; fiyatı düşükken almak, fiyatı yükselirken satmak ve aradaki fiyat farkından para kazanmaktır. … Yatırımcılar için durum bu şekildeyken şirketler için de borsa nakit sermaye kaynağı sağlayabilme amacıyla kullanılmaktadır.

Borsa İstanbul’da İşlem Saatleri ve Seanslar

Borsa İstanbul’da işlemler resmi çalışma günlerinde, haftanın 5 iş günü devam etmektedir. Günlük bazda işlem saatleri 09:15 ile 17:40 arasındadır.

Bu süre içinde işlem saatleri iki seanstan oluşmaktadır. Açılış seansı işlemleri 09:15 ile 12:30 saatleri arasında, kapanış seansı işlemleri ise 14:00 ile 17:40 saatleri arasında yapılır.

Borsa İstanbul’da bir günlük seans ve işlem saatleri şöyledir:

1. Seans (09:15-12:30)

• Açılış Seansı : 09:15-09:35
• Emir Toplama : 09:15-09:30
• Açılış Fiyatlarının Belirlenmesi ve Açılış İşlemleri : 09:30-09:35
• Piyasa Yapıcı-İlk Kotasyon Girişi: 09:30-09:34
• Sistem-Otomatik İlk Kotasyon Atama : 09:34-09:35
• Sürekli Müzayede (SM) ve Piyasa Yapıcılı SM Yöntemi : 09:35-12:30
• Tek Fiyat Seansı : 09:35-12:30
• Emir Toplama : 09:35-12:30
• Tek Fiyatın Belirlenmesi : 12:30 (+)

2. Seans (14:00-17:40)

• Açılış Seansı: 14:00-14:15
• Emir Toplama: 14:00-14:10
• Açılış Fiyatlarının Belirlenmesi ve Açılış İşlemleri: 14:10-14:15
• Piyasa Yapıcı-İlk Kotasyon Girişi:14:10-14:14
• Sistem-Otomatik İlk Kotasyon Atama: 14:14-14:15
• Sürekli Müzayede (SM) ve Piyasa Yapıcılı SM Yöntemi: 14:15-17:30
• Tek Fiyat Seansı: 14:15-17:33
• Emir Toplama: 14:15-17:30
• Tek Fiyatın Belirlenmesi: 17:30-17:33
• Kapanış Seansı: 17:30-17:40
• Emir Aktarımı: 17:30-17:33
• Emir Toplama: 17:33-17:36
• Kapanış Fiyatlarının Belirlenmesi: 17:36-17:38
• Kapanış Fiyatından/Tek Fiyattan İşlemler: 17:38-17:40

Halka arz ne demektir?

Bir şirketin BİST’de işlem görebilmesi için Sermaye Piyasası Kurulu tarafından halka arz izahnamesi onaylanması şirketlerin halka arz işleminin tamamlanması gerekmektedir. Halka arz, payların çok sayıda ve önceden bilinmeyen yatırımcılara çağrı ve ilan yoluyla satışı olarak tanımlanabilir.

Halka arz, Sermaye Piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan yapılan genel bir çağrıyı ve bu çağrının devamında gerçekleştirilen pay satışı olarak tanımlanmaktadır. Halka açılma sürecinde şirketler için en zor aşama karar aşamasıdır. Halka açılmaya karar verildikten sonraki aşamalar daha kolaydır. Bir şirketi halka arz kararı vermeye yönlendiren birbirinden farklı koşullar bulunmaktadır:

Şirket, büyümesini halka arz yoluyla finanse etmeyi tercih edebilir.

Şirketin rakiplerinin halka açık şirketler olduğu durumlarda, halka açık şirketlerin finansal açıdan daha sağlam olduğu algılaması, rekabette halka kapalı şirketler için dezavantaj yaratabilir.

Girişim sermayesi yatırım ortaklıkları büyütüp belirli bir aşamaya getirdikleri şirketleri halka arz etmek suretiyle kârını realize etme yolunu seçebilirler.

Şirket, çalışanlarını motive ve teşvik etmek amacıyla pay bazlı performans planlarını kullanabilir.

Şirket, halka arz sonrası kendine ekonomi sayfaları ve medyada daha çok yer bulur, yatırımcılar ve finansal kurumlar nezdinde kredibilitesi artar

Talep Toplama Yöntemi veya Borsada satış yönteminden bir tanesi ile halka arzı tamamlanan şirket Borsa İstanbul’da işlem görmeye başlar. Bu süreçten sonra halka açık olan şirketlerin yerine getirmek oldukları yükümlülükler vardır. Bu yükümlülüker, bağımsız denetim, kar payımı dağıtma, kamuyu aydınlatma, yatırımcı ilişkileri bölümü kurulması gibi yükümlülüklerdir.

Halka arz işlemi tamamlanan şirketler akabinde paylarının Borsa İstanbul piyasalarında işlem görmesi için, Borsa İstanbul kotuna/ kaydına alınırlar.

Bu süreçten sonra ilgili şirketlere ait hisse payları yatırımcılar tarafından alınıp satılabilir. Alım satımlar sonrası arz ve talep dengesine göre fiyat belirlenir ve işlemler devam eder.

Endeks Nedir?

Endeksler borsada işlem gören şirketlerin çeşitli kriterlere göre sınıflandırılarak yeni bir veri grubu oluşturulmasıdır. Örneğin, Borsa İstanbul’da işlem gören 568 şirket içerisinde Kimya sektöründe faaliyet gösteren şirketler gruplandırılarak onların verilerinden “XKMYA” isimli endeks oluşturulmuştur. Bu tür endeksler değerlendirme ve ölçümlerde piyasa düzenleyici ve oyuncularına yardımcı olmak için oluşturulmuştur.

En popüler endeks ise “Ulusal-100 Endeksi” adı verilen ve 568 şirket içerisinde en çok işlem gören ilk 100 şirketin oluşturduğu endekstir. 100 şirket periyodik olarak değişir. Borsa ile ilgili okuduğumuz duyduğumuz haberlerde genellikle Ulusal 100 Endeksi verileri kullanılır. Yani borsa düştü yükseldi şeklindeki haberlerde düşen veya yükselen Ulusal 100 Endeksi’dir. Yine aynı mantıkla Ulusal 50 ve Ulusal 30 Endeksleri de mevcuttur. Şirketlerin sektörleri ve illerine göre sınıflandırılarak oluşturulmuş 52 endeks vardır. Bist 100 endeksini aşağıdaki grafikte günlük, aylık ve yıllık olarak inceleyebilirsiniz.

Hisse Senedi Nedir?

Hisse senedi şirketlerin ortaklarına sahip oldukları sermaye payını belgelendirmek amacıyla verdikleri kıymetli evraklara denir.

Örneğin bir şirketin çıkardığı 100 tane hisse senedinin 3 tanesini değeri karşılığında alırsanız şirketin yüzde 3 ortağı olduğunuz anlamına gelecektir. Ve o hisse senedi sahibine şirketin karından hisse oranında kar almasına, yönetim kuruluna katılma ve oy hakkı gibi haklar ve sorumluluklar getirmektedir.

Şirketler neden hisse senedi çıkarır?

Bu sorunun finansal olarak çok uzun ve teknik cevapları mevcut… Ama kısaca özetlemek gerekirse şirketlerin kurumsallaşması ve şeffaflaşması adına önemli bir adımdır. Aynı zamanda şirketler hisse senetlerini piyasaya çıkararak en temelinde gelir elde etmeyi amaçlarlar. Yatırımcılar hisse senetlerini satın aldıklarında ödedikleri paralar şirketler için bir gelir anlamına gelmektedir.

Yatırımcılar Niçin hisse senedi alır?

Yatırımcılarda gelecekte değerleneceğini, büyüyeceğini düşündüğü şirketlere ortak olmak için hisse senedi alırlar. Yani hisse senedi yatırımcısının bir şirketin hisse senedini alması o şirketin elde edeceği karlara ve büyümeye ortak olmak anlamına gelir. O nedenle de büyüyen şirketlerin hisse senetlerine talep artar. Fakat artan talebe karşın hisse senedi sayısı değişmediği için fiyatı artar.

Hisse Senedine Nasıl Yatırım Yapılır?

Borsaya yatırım yapmak için herhangi bir bankadan yatırım hesabı açabilir veya aracı kuruluşlar ile çalışabilirsiniz. Bu kuruluşlardan herhangi birisini seçip yatırımlarınızı bu hesaplara aktardıktan sonra borsada işlem gören şirketlere siz de yatırım yapabilirsiniz.

Borsaya kote olan şirketin hisseleri lotlar halinde satılmaktadır. Yatırım yapmayı istediğiniz şirketlerin hisselerinden piyasa koşullarında oluşan anlık fiyatlardan istediğiniz kadar lot alım veya satım işlemi gerçekleştirebilirsiniz.

Yatırım yaparken hangi şirketlere yatırım yapacağınıza karar verirken çalıştığınız finans kuruluşlarından danışmanlık almanız mümkün… Aynı zamanda aylık, haftalık olarak yayın yapan dergiler, günlük gazeteler ve internet gibi çeşitli mecraların paylaştığı yatırım tavsiyesi niteliğinde olmayan görüşlerden faydalanabilirsiniz. Unutmayın borsada işlem yapmak bilgi birikimi ve deneyim gerektir.

Türkiye ve dünya ekonomi gündemine ilişkin kendinizi sürekli güncel tutmak durumundasınız. Ayrıca hisse senetlerine yatırım yaparken belirli bir strateji doğrultusunda sabırlı ve kendinizden emin bir şekilde hareket etmeniz sizin yararınıza olacaktır.

Hisse Senedi fiyatlarını, hisse grafiklerini ve hisse yorumlarını nereden takip edebiliriz?

Hisse senedi yatırımcısı olmak demek sıkı bir piyasa takibi demektir. Yatırım yaptığınız ya da yatırım yapmayı düşündüğünüz şirketlerin fiyat hareketlerinden anlık olarak takip etmelisiniz. Hisse senetlerini takip etmek için yatırım hesabınızın bulunduğu finans kuruluşunun ücretli ya da ücretsiz sağlayacağı uygulamaları kullanabilirsiniz. Genellikle ekstra bir ücret ödemediğiniz takdirde SPK’nın son düzenlemesi gereği hisse fiyatlarını 15 dakika gecikmeli olarak görebilmektesiniz.

Mynet Finans, Bist’te işlem gören tüm hisse fiyatlarını takip etmenize destek olur. Günlük – Haftalık – Aylık – 1|3|5|12 Yıllık Detaylı grafikleri inceleyebilir, hisseler için yorum yapabilir diğer yorumları okuyabilirsiniz.

Anlık olarak hangi hisseyi kaç yatırımcının izlediği, günün en çok yorum yapılan hisseleri gibi yararlı metrikleri de kullanımınıza sunar.

Temel ve Teknik Analiz Nedir?

Profesyonel bir yatırımcı olmak için hisse senedi analizleri yapabilmelisiniz. Temel analiz ve teknik analiz ile sayısal-istatistiki veriler yatırım yapacağınız hisse senedine karar verme aşamasında en büyük yardımcınız olacaktır. Öte yandan şirketlerin faaliyet raporları, yönetim kurulu kararları ve Kamuyu Aydnlatma Platformu (KAP) açıklamalarından haberdar olmalısınız.

Temel analiz ile hisse senetlerinin makroekonomik seviyede değerlendirebilir, piyasadaki arz ve talebi inceler, ekonomik, politik ve sosyal veriler analiz etmiş olursunuz.

Teknik analiz ise hisse senetlerinin geçmişteki performanslarını grafikler istatistiksel ve matematiksel yöntemler kullanarak geleceğe yönelik tahminler yapabileceğiniz bir analiz yöntemidir. Özel yöntemler, grafik okuma yöntemleri ve belli başlı analiz yöntemleri kullanılır. Teknik analiz yapabilmek için çalıştığınız finansal kuruluşların size sağlayacağı veri ekranlarından faydalanabilirsiniz.

Borsa İstanbul’un amacı nedir?

Borsa İstanbul’un amacı, kendi esas sözleşmesinde şöyle belirtilmiştir:

“Kanun hükümleri ve ilgili mevzuat çerçevesinde, sermaye piyasası araçlarının, kambiyo ve kıymetli madenler ile kıymetli taşların ve Sermaye Piyasası Kurulunca uygun görülen diğer sözleGmelerin, belgelerin ve kıymetlerin serbest rekabet Gartları altında kolay ve güvenli bir şekilde, şeffaf, etkin, rekabetçi, dürüst ve istikrarlı bir ortamda alınıp satılabilmesini sağlamak.

Bunlara ilişkin alım-satım emirlerini sonuçlandıracak şekilde bir araya getirmek veya bu emirlerin bir araya gelmesini kolaylaştırmak ve oluşan fiyatları tespit ve ilan etmek üzere piyasalar, pazarlar, platformlar ve sistemler ile teşkilatlanmış diğer pazar yerleri oluşturmak, kurmak ve geliştirmek, bunları ve başka borsaları veyahut borsaların piyasalarını yönetmek ve/veya işletmektir.”

Borsa İstanbul, 15 Mayıs 1995’ten bu yana İstanbul, Emirgan’da Reşitpaşa Mahallesi Tuncay Artun Caddesi’nde faaliyetlerine devam etmektedir.

Borsa Nedir? Borsadan Nasıl Para Kazanılır?

Borsa, şirketlerin hisse senetlerinin elektronik ortamda (internet üzerinden) alınıp satılabildiği yerdir. Borsada işlem yapmak, ev, arsa (gayrimenkul), araba alıp-satmaya benzer. Ancak şirketin tamamını alamayacağımız için paramızın yettiği kadarına ortak oluruz.

Hisse senetlerini, aldığımız fiyatın üstünde satarsak KAR, altında satarsak zarar ederiz. Gayrimenkul vb. alıp satmaya göre en büyük farkı muhtemelen hızlı bir şekilde paraya dönüştürülebilmeleridir. Yani hisse almak ta satmak ta anlık olarak gerçekleştirilebilir. Tabi o sırada hem alıcı hem de satıcı olması gerekir.

Hisse Senedi Nedir?

İlgilendiğimiz şirketlerin hisse senetlerini borsada alabilmemiz için öncelikle şirketin borsaya açılmış olması ve dolayısıyla da şirketi temsil eden senetlerin borsada bulunması gerekir. Peki hisse senedi nedir? Şirketler, kredi almak ya da borçlanmak yerine bir bölümlerini temsil eden payları para karşılığında halka satarlar (arz ederler). Bu payların her birine hisse senedi denir. Örnek olarak elinizdeki bir malın %40’ını sattığınızı düşünün. Benzer şekilde şirket sahipleri de şirket için bir değer belirleyip bunu paylara bölebilirler. Sonra da %40 ını halka satarlar. Bu oran elbette değişkendir. Her bir pay için bir fiyat belirlenir. Bu payları satın alanlar da hisseleri oranında şirkete ortak olurlar.

Halka arz sırasında şirket, mevcut sermayesini arttırır. Yani şirketi büyütür. Artış miktarını da halka hisse satarak almış olur. Dolayısıyla yukardaki örneği düşünürsek büyütülen şirketin %40 ını halka arz etmiş olurlar. Hisseleri alan bizler de şirketin ortakları oluruz. Borsa İstanbul’da bu şekilde halka arz aşamasını geçmiş ve işlem görmekte olan, hisse senetlerini alıp-satabileceğiniz 400’den fazla şirket vardır.

Aşağıda örnek olarak Kafein Yazılımın 2018 yılındaki halka arzına ilişkin bilgiler gösterilmiştir. Borsaya girişi 2018 olduğu için önceki yıllarda bu hisseyi borsada alıp-satmak mümkün değildi. Bu durumda hissenin fiyat grafiklerine baktığınızda halka arzdan önceki tarihlere ait fiyatlar göremeyeceksiniz. Tablonun her satırında verilen bilgiler üstünde önce bir süre düşünün. Bunu yaparken kendinizi şirketin sahibinin yerine de koyun ki farklı açılardan da değerlendirebilin. Hatta şirketin çalışanlarını ya da ilerde çalışabileceklerin nasıl etkilenebileceklerini de düşünün. Bunları yaptıysanız şimdi detayları anlamaya çalışalım ve hisse senedi kavramı iyice pekişsin.

Halka arzdan önce Kafein Yazılım, 11 milyon adet hisse değerindedir. İlave 7 milyon hisse halka arz edilmiştir. Böylece şirket, arzdan sonra toplam 18 milyon adet hisse ile temsil edilecektir. Buna şirketin ödenmiş sermayesi de denir. Ya da borsada buna kısaca şirketin sermayesi denir. Halka arz oranı, 7/18=%38.89 dir. Her hisseye biçilen değer 4.45 TL olmuştur ve tamamı satılmıştır. Şirketin sermayesi (hisse adedi) ile hisse fiyatı çarpıldığında da şirketin piyasa değeri (PD) belirlenebilir. Borsada hisse fiyatları sürekli değişebildiği için piyasa değeri de değişecektir. Şimdilik bunu bir kenara bırakıp hisse nedir konusuna odaklanmaya devam edelim.

Hisse senedi değeri belirlenirken şirketin varlıkları, kar edebilme gücü ve aynı sektördeki diğer hisselerin belli rasyolara göre değerleri baz alınmıştır. Halka arzın büyüklüğü 7.000.000 X 4.45 =31.150.000 TL dir. Yani şirketin kasasına 31 milyon TL’den fazla nakit girişi sağlanmıştır. Halka arzdan hisse senedi almak isteyen yatırımcılar, aracı kurumlarına başvurarak ve gerekli ödemeyi yaparak senet alabilmektedirler. Bu noktadan sonra halka arz edilmiş ve borsada alınıp satılabilen hisselerden örneklerle açıklamalara devam edeceğiz.

Hisse Senedi Fiyatları Sürekli Değişebilir

Borsaya açıldıktan sonra şirketlerin performansına göre hisseler her gün fiyatlandırılır. Gelen talebe göre fiyatlar dinamik bir şekilde değişir. Örneğin şu anda Türk Hava Yolları (thyao borsa kodlu) hisseleri 14.15 TL, ARÇELİK (arclk kodlu) 19.38 TL, Kardemir D (krdmd) 2.38 TL fiyatlarla işlem görmektedir. 1000 tane THY hissesi almak isteyen birisi 14150 TL, aynı sayıda ARÇELİK için 19380 TL, ve 1000 tane KRDMD içinse 2380 TL bulundurmalıdır.

Diyelim ki bir yatırımcı elindeki THY hisselerini 14.15 ten satışa koydu. Borsa tabiriyle 14.15 seviyesine 14.15 kademesi de denir. O kademedeki tüm hisseler alındıktan sonra bir üst seviyede hisse satışı var mı ona bakılır. Alıcılar arzulu ise o kademeyi de temizlerler. Bu durumda hisse fiyatları 14.16, 14.17, … şeklinde yükselmeye başlar. Alıcılar çok istekli olursa bir gün içinde bu şekilde yaklaşık %20 lik yükseliş olabilir. Satışa konulan hisselerin tamamı alındığında hissenin tavan yaptığı söylenir. Sizin gibi başka bir borsa yatırımcısı elindeki THY hisselerini satışa koymadığı takdirde o gün alacak hisse bulamazsınız. Satış tarafında 0 hisse görünür. Ama ertesi gün durum değişebilir.

Satıcıların güçlü olduğu senaryoda ise alışlar karşılanamayabilir ve bu sefer hisse düşmeye başlar. Aşağı kademelerdeki alıcılara mal verilir. Alıcı kalmadığında da hisse taban yapmış olur. Borsada yükseliş ve düşüşler olağandır. Ancak hisse senedi sayısı çok olan hisse senetlerinde tavan/taban durumları kolay kolay yaşanmaz. Yani genelde alıcı ve satıcı vardır. Hisse senedi sayısı az olan spekülatif hisselerde ya da manipülasyon yapılanlarda normal olmayan hareketler olabilir.

Kademeler – Hisse Nasıl Alınır?

Aşağıda İHLAS grubunda yer alan 5 hisseye ait kademe bilgileri gösterilmektedir. Her hisse ile ilgili alıcı ve satıcı bilgileri kendi kolonlarında bulunmaktadır. Örneğin bu ekran görüntüsünün alındığı sırada İHEVA 47 kuruştan işlem görmektedir. O sırada 46 kuruştan 2.958.197 adetlik alış beklemektedir. Alış emirleri aynı kişiye ait olabileceği gibi birçok yatırımcıya da ait olabilir. Bu durumda birisi ya da birileri yaklaşık 3 milyon adet İHEVA’yı 46 kuruştan almak istemektedir. Hemen yanında ise birisi ya da birileri 1.449.751 adet İHEVA hisse senedini satmak istemektedir.

Diğer alım ve satım emirleri de alt alta yazılmıştır. Sol tarafta görülen mavi renkli emirler alıcılara, sağda görülen emirler ise satıcılara aittir. Alıcılar sırayla 46, 45, 44, … vb. gibi fiyatlarla alış emirleri girmişler. Aynı şekilde malını satmak isteyenler de 47 kuruştan başlayarak 48, 49, 50, … vb. gibi fiyatlarla satış emirleri göndermişler. Her fiyatın yanında görünen büyük rakamlar, emrin çeşidine göre kaç adet hissenin alınmak ya da satılmak istendiğini göstermektedir. En altta görülen Saat-Lot-Fiyat başlıklı bölüm ise hangi saatte hangi fiyattan kaç adetlik (lot=adet) işlem gerçekleştiğini gösterir.

Hisse Senedi Alıp Satarak Nasıl Para Kazanılır?

Borsadan nasıl para kazanılır sorusuna burdaki örnekle cevap vermeye çalışalım. Diyelim ki biz de borsadan 100.000 adet (İHEVA) hisse almak istedik. Şayet 47 kuruştan alım emri girersek, işlem anında gerçekleşir ve 47.000 TL karşılığında hisseler hesabımıza geçer. Eğer biz de 46 kuruştan almak istersek, verdiğimiz emir, 46 kuruştan alım bekleyen
2.958.197 adetlik alım emirlerinin arkasına eklenir. Ayrıca verdiğimiz alış ya da satış emirlerinde fiyat ve miktar verilerini, emir düzeltme işlemi ile değiştirebiliriz.

Borsadan para kazanmak için satış ta yapmak gerekir. 47 kuruştan aldığınız 100.000 adet hisseyi hemen sonra satış tarafına yazabilirsiniz. Satış emri verdiğiniz fiyatı siz belirlersiniz. Tabi bunda bir sınır vardır. Varsayalım ki 50 kuruştan satış emri girdiniz. Ne olur? 50 kuruşta 2.201.766 adetlik emir bekliyor. Sizinki onların arkasına eklenir. Ayrıca 47, 48, 49 kademelerinde bekleyen emirler de var. O kademelerdeki emirler gerçekleşmeden size sıra gelmeyecektir. Bekleyen satış emirleri:

47 kuruşta 1.449.751
48 kuruşta 2.485.012
49 kuruşta 1.979034
50 kuruşta 2.201.766

O sırada KAP’a bir bildirimle şirketin ihale aldığına dair haber geçildiğini düşünelim. Bu durumda birileri bütün kademelerdeki malı almak isteyebilir. Sırayla 47, 48 ve 49 kuruş alındıktan sonra ancak sizin kademenize sıra gelir. Ama unutmayın sizin verdiğiniz emir de son sıralarda. 50 kuruştaki 2.2 milyon adet te alınırsa sizin 100.000 adetlik hisseniz 50 kuruştan satılabilir. Bu durumda hesabınıza 50.000 TL geçer. 50.000 – 47.000 = 3000 TL kazanmış olursunuz. Negatif senaryoyu da siz düşünün. Örneğin 45 kuruşa satmak zorunda kalma durumunuzda ne olur? Unutmayın alımdan hemen sonra kademelerde bir değişiklik olmazsa satış yapabileceğiniz kademe bir alttakidir!

Riski Dağıtma

Kişi dilerse elindeki para ile değişik şirketlerin hisse senetlerinden alım yapabilir. Yani bir kısmı ile THY hisse senedi, diğer kısmı ile EREĞLİ Demir-Çelik alabilir. Seçebileceği şirket sayısında sınır yoktur. Bu şekilde değişik sektörlerden hisseler seçerek parayı bölmek genelde daha iyi sonuçlar verebilmektedir. Yatırımcı riski dağıtmış olur.

Piyasalar genelde çok riskli olduğu için sadece hisse taşımak yerine bir miktar nakit bulundurmak ta akıllıca olabilmektedir. Bazen hisse senetlerinde sert düşüşler olabilmekte ve elinde nakit bulunduranlar avantajlı olabilmektedir. Naktin bir kısmının döviz olarak değerlendirilmesi de riski düşürmek açısından daha iyi sonuçlar verebilmektedir. Çünkü borsa-faiz-döviz üçgeninde birisi artarken diğerleri düşüşe geçebilmektedir. Örneğin faizler yüksekken yatırımcılar garanti parayı tercih ederek borsadan çıkabilmekte bu da sonuç olarak borsadaki hisselerin fiyatlarının düşmesine sebep olabilmektedir. Bunların dışında altın ve fona yatırım alternatifleri de düşünülebilir. Özellikle kriz ve belirsizlik dönemlerinde güvenli liman olan altının fiyatının dolarla (dövizle) ilişkili olduğu da akılda tutulmalıdır. Bu şekilde farklı yatırım araçlarını kullanarak düşük riskle para değerlendirildiğinde yatırım sepeti yapılmış olur. Buna kısaca ekonomide sepet yapmak ta denmektedir.

Borsada Yatırım Yapma

Hisse senetleri alarak uzun zaman bekleyen kişiler yatırım yapmış olurlar. Doğru zamanlamayla doğru hisse seçimleri yapıldığı takdirde uzun vadeli yatırımın kazandırma potansiyeli yüksektir. Şirketin durumu ve konjonktürel gelişmelerle birlikte hisse fiyatları yükselir. Kriz dönemleri kötü görünse de TEMELi sağlam şirketlerin hisseleri ucuzladığı için iyi fırsatlar yakalanabilir. İyi yönetilen bu tarz şirketler, elde ettikleri KARın bir kısmını da TEMETTÜ olarak yatırımcılarına dağıtırlar. Uzun vadeli yatırımcı hem hissenin yükselişinden hem de dağıtılan TEMETTÜden kazanmış olur.

Borsada Kazanma

Peki borsa uzun vadede kazandırır mı? Bunun kesin cevabı yoktur. Öncelikle manipülasyon yapılan şirketlerden uzak durulmalıdır. Az miktarda alınacaksa da hisse senetlerinin fiyat grafikleri dikkatlice incelenmelidir. Bu tip bazı hisseler yıllarca aynı bölgede aşağı-yukarı giderek aynı hareketleri tekrarlayıp dururlar. Yıllarca bekleyerek zamanınızı boşa harcama riskiniz vardır. Öte yandan borsanın sağlam şirketlerinin hepsinin kazandırdığını da söylemek zordur. Sonuç olarak borsanın performansına, birçok hisse senedinin fiyatları ile hesaplanan ENDEKSlerin (bist30, bist100 vb. gibi) yıllar içindeki değişimine bakarak karar verebiliriz. Borsa İstanbul’da reel bir kıyaslama için de endekslerin dolar ve euro gibi para birimlerine göre artış ve azalışlarına bakarız. Bu şekilde değerlendirdiğimizde uzun vadede TL bazında kazandıran borsamızın, dolar ve euro bazında kaybettirdiği görülmektedir. Tabi bu genel resimdir. Şirket ve sektör özelinde farklılıklar olabilmektedir. Doğru sektör ve şirketlere yatırım yaparsanız endekse göre kat kat daha fazla kazanabilirsiniz.

Borsa Nasıl Oynanır?

“Borsa nasıl oynanır? Borsa oynamak nedir?” soruları ise kısa vadeli alım satımlarla ilgilidir. Kişi, aynı gün içinde defalarca alım satım yaparak kazanç elde etmeye çalışır. Zamanla bu durum, yatırımdan çok bir oyuna dönüşür. Bu tarz işlemlerde risk büyüktür. İşlem yapılan hisseler de genelde manipülasyona açık ve birilerinin kontrolündedir. Aslında bu haliyle borsa oynamak bir çeşit kumar masasını andırır. Dolayısıyla da genelde kazanan kasadır. Yani siz değil!

Kişi alıp-sattığı hisse senetlerinin fiyat hareketlerinden faydalanmaya çalışır. Şirketin durumuyla, hisse senedinin gerçek değeri ve yapılan yatırımlarla ilgilenmez. Şirketin elde ettiği KARı yatırımcılara dağıtması da önemli değildir.

“Borsa oynama” tabiri gerçek borsa yatırımcıları tarafından hoş karşılanmaz. Şirketin ürettiğine, sattıklarına, geleceğine ve edilen KAR/ZARARa ortak olunduğu için at yarışı oynama, kumar oynama, iddaa oynama ve benzerleri gibi düşünülmemelidir. Yatırımcı, ortak olduğu için yeri gelir kardan pay alır. Şirket yatırım yapacağı zaman ya da borç ödeme amaçlı sermaye arttırımı yapmak istediğinde ise elindeki hisse oranında şirketi destekleyebilir. Şirket yatırım yapınca daha çok üretir, daha çok satar, daha çok vergi verir ve daha çok insan çalıştırır. Şirketin ayakta kalmasını sağlar, çalışanlarının işlerine devam etmesinde rol oynar. Böylece ekonomiyi ve Türk Lirasını da desteklemiş olur. Bu haliyle borsa, kumar oynamaktan çok uzak bir yapıdır.

Borsa Hesabı Açma

Borsada işlem yapabilmek için banka hesaplarınızı kullanabilirsiniz. Bunun için bankanızla görüşerek gerekli düzenlemeleri yaptırmanız gerekir. Alternatif olarak borsada işlem yapan aracı kurumlarda hesap açtırabilirsiniz.
Bu kurumlar aracıdır ve emirleri borsaya iletirler. Yatırım Finansman Menkul Değerler, Gedik Yatırım, Osmanlı Yatırım vb. gibi birçok aracı kurum vardır. Bu kurumların İnternet web sayfalarını inceleyerek daha fazla bilgi edinebilirsiniz.

Aracı Kurum Seçerken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Kurum seçimi yaparken, yapacağınız işlemler için (komisyon verme gibi) ne kadar ücret vereceğinizi öğrenip kıyaslamalar yapmalısınız. Kar ya da zarardan bağımsız olarak her satım işlemi sırasında elde edilen para miktarının bir kısmı komisyon olarak kesilir. Örneğin X kurumu binde birini alırken bir başkası binde üçünü alıyor olabilir. Ayrıca sizin için değeri büyük olan paranızı teslim ettiğiniz kurumun güvenilirliğinin kritik önemde olduğu da unutulmamalıdır.

Borsaya Para Yatırma

Borsa hesabı açtırmak, bankada hesap açtırmak gibidir. Benzer şekilde para yatırabilir ve çekebilirsiniz. Şayet bir aracı kurum vasıtasıyla işlem yapıyorsanız, banka hesabınızdan aracı kuruma EFT ile para gönderebilirsiniz. Aynı şekilde aracı kurumdaki hesabınıza IBAN bilgisini kayıt ettirdiğiniz banka hesaplarınızdan istediklerinize EFT ile para gönderebilirsiniz. Bu işlemler için de genelde bir miktar ücret alınmaktadır.

Hisse Senedi Nasıl Alınır ve Nasıl Satılır?

Hisse senedi almak ve satmak için aracı kurum veya bankaların web sayfalarından hesaba girilerek ya da telefonlara yüklenecek uygulamalarla alım/satım emirleri girilebilmektedir. Android ya da Apple iOS uyumlu uygulamalar, bu kurumların web sayfalarından indirilebilmektedir. Uygulamaların kullanım şekli İnternet Bankacılığı gibidir. Alternatif olarak aracı kurumunuzu telefonla arayarak ta emirlerinizi iletebilirsiniz.

Borsa Oynama Siteleri

Sıklıkla sorulan sorulardan birisi de borsa oynama sitelerinin hangileri olduğudur. İster yatırım diyin ister borsa oynama, alım satım işlemlerinizi banka hesabınızdan ya da borsa hesabı açtırdığınız aracı kurumdan yapabilirsiniz. Hesabınızın olduğu kuruma direkt giderek ya da EFT ile para yatırdıktan sonra dilediğiniz kadar al-sat yapabilirsiniz. Borsa ile ilgili işlemler kısmında hisse alım-satım bölümü olacaktır. Yapmak istediğiniz işlemi, alacağınız/satacağınız hissenin borsa kodunu (kodlar otomatik olarak listelenir) ve kaç adet alacağınızı (paranızın yettiği kadar) girerek işlem yapabilirsiniz. Bazı hisselerde yapılabilecek işlemlerle ilgili kısıtlamalar olabilmektedir. Zaman zaman SPK, yatırımcıları koruma amaçlı olarak, alım yapılan bazı hisselerde aynı gün içinde satışlara izin vermeyebilmektedir.

Hangi Hisseler Kazandırır?

Borsa İstanbul’da 400 den fazla hisse bulunmaktadır. Peki hangi hisselere yatırım yapılmalı? Borsada kazandıran hisseler hangileridir? Bu soruların kesin cevapları yoktur. Yatırımcılar genellikle doğru hisseleri bulmak ve doğru zamanda alım yapmak için TEMEL Analiz ve TEKNİK Analizden faydalanırlar.

Temel Analiz ile bir hissenin değeri hesaplanır. Piyasada oluşan fiyatla, bu değer arasındaki fark, bize hissenin ucuz ya da pahalı olup olmadığı konularında bilgi verir. Şirketin ne kadar borçlu olduğu, bu borçların sorun yaratıp yaratmayacağı, KAR/ZARAR etme potansiyeli hesaplanarak önümüzdeki yıllarda hisse değeri ile ilgili tahminler yapılır. Sektördeki diğer hisselerin durumu ve nasıl fiyatlandırıldıkları da incelenir.

Teknik Analiz ile hisselerin geçmiş fiyat hareketleri bir grafik üstünde incelenir ve gelecekte (kısa ya da uzun vadede) ne yapabilecekleri tahmin edilmeye çalışılır. Trendler takip edilir, indikatörlere bakılır ve hareketli ortalamalardan faydalanılarak hata yapılmamaya çalışılır. Teknik Analist herşeyin grafikte olduğunu düşünür. Temel analize ihtiyaç duymaz. Dolayısıyla şirketle ilgili olumlu ya da olumsuz bir gelişmeyi ve bilançolarını bilmese bile etkilerini fiyat grafiğinde göreceğini kabul eder. İyi bir analist, şirketin henüz açıklamadığı ancak başkaları tarafından bilinerek fiyatlara yansıtılmakta olan gelişmeleri, grafiklerdeki analizleriyle belirleyebilir ve ona göre pozisyonunu ayarlayabilir.

Şirket Bilançolarını Nasıl Bulurum?

Temel analiz yapabilmek için şirketlerin bilançolarına ihtiyaç duyulur. Borsada işlem gören şirketler, 3 ayda bir bilanço açıklarlar. Her döneme çeyrek denir.

1. çeyrek: Ocak, Şubat, Mart
2. çeyrek: Nisan, Mayıs, Haziran
3. çeyrek: Temmuz, Ağustos, Eylül
4. çeyrek: Ekim, Kasım, Aralık

Bilançolar 3 aylık, 6 aylık, 9 aylık ve 12 aylık olarak açıklanırlar ve KAP’ta (Kamuyu Aydınlatma Platformu) yayınlanırlar: https://www.kap.org.tr/tr/bildirim-sorgu Üç, altı ve dokuz aylık bilançolarda her çeyreğe ait veriler de bulunur. Geçmiş yıllara ait çoğu bilanço, KAP’tan indirilebilir.

Peki bilanço nedir? Bilançoda ne gibi bilgiler bulunur? Bir sonraki bölümde bunu bir bilanço örneği ile açıklayacağız. Bilanço hangi döneme aitse şirketin o dönemdeki hasılatı, satılan malların maliyeti, ilgili dönemdeki faaliyetlerinden KAR mı zarar mı ettiği, borçlarının ne kadar olduğu, nakit varlığı, mal varlığı vb. gibi bilgiler bir tablo formatında gösterilir. Aynı bilgiler genelde önceki yılın aynı dönemi için de verilerek karşılaştırma yapılması sağlanır.

Temel Analiz için KAP’tan Bilanço İndirme

KAP’ın İnternet sayfasına: https://www.kap.org.tr gittikten sonra aşağıdaki gibi “Bildirim Sorguları” menüsünden “Detaylı Sorgulama” yı seçerek bilanço indirebilir, bilanço örneklerine ya da tablolarına ulaşabilirsiniz..

Aşağıda Ford Otosan’ın (borsada froto kodlu) son 1 yılda borsaya gönderdiği finansal raporların nasıl listeleneceği gösterilmiştir.

“Ara” tuşuna bastıktan sonra aşağıdaki ekran görüntüsünde listelenen 13 bildirimden incelemek istediğimizi bir tıklama ile görebilir ve sonrasında detaylı inceleme için bilgisayarımıza indirebiliriz.

Bir sonraki ekranda detaylı bilançonun ana bölümlerinden bazıları karşınıza çıkacaktır. Aşağıya kopyalanan kısım, şirketin Hasılatı, Finansal Gelir/Gider durumu, Esas Faaliyet KARı ve Net KAR verilerini, önceki yılın aynı dönemi ile birlikte gösteren bölümdür. Aynı ekranda, şirketin varlıkları, özkaynakları, nakit/borç durumu da listelenmektedir. Bu noktadan sonra kapsamlı bir inceleme (Temel Analiz) için pdf uzantılı bilançonun tamamı indirilebilir.

(NOT: Bu ekran görüntüsünde de bazı düzenlemeler yapılmıştır.)

Teknik Analiz Örneği

Aşağıda görülen grafik, Kasım-2018’de Garanti Bankası için yaptığımız bir teknik analiz çalışmasıdır. Senet 7 Liralı fiyatlarda iken yapılan bu çalışmada grafiğin sağ tarafında belirtilen 9 lira ihtimali kısa süre sonra gerçekleşmiştir. Hisse 9.9 liraya kadar yükselmiş ve sonrasında düzeltme yapmıştır.

Bu grafik bir mum grafiği olarak adlandırılır. Sıklıkla görülen kırmızı ve yeşil dikdörtgenler hissenin fiyatlarıyla (açılış ve kapanış fiyatı) ilgilidir.

Alt bölümde MACD ve CCI isimli göstergeler kullanılmıştır. Bunların değerleri bazı programlar tarafından otomatik olarak hesaplanmaktadır. Göstergeler bazı değerlerin altına düştüklerinde ya da çıktıklarında alım ya da satım sinyali geldiği düşünülebilmektedir.

Turuncu, pembe ve mavi renkle gösterilen kıvrılan çizgiler hareketli ortalamaları (HO) göstermekte ve bunlar da geçmiş fiyatlar kullanılarak otomatik olarak hesaplanmaktadır. Fiyatlar, hareketli ortalamaların üstüne çıktığında pozitif bir durum oluşur. Alıcıların daha iştahlı olduğunu düşünülür. Altına düştüğünde ise birilerinin satış konusunda daha istekli olduğu varsayılabilir. Değişik hareketli ortalamaların birbirini kesmesinin önemli anlamları vardır.

Düz trend çizgileri ise teknikçi tarafından çizilmiştir. Yukarı ya da aşağı hareketlerde oluşan dip ya da tepe değerleri birleştirilerek trend çizgileri çizilir. Hisse fiyatları genelde bu çizgileri destek ya da direnç seviyesi olarak kullanma eğiliminde olur. Üstünde ise altına düşmekte, altında ise üstüne çıkmakta genel olarak zorlanır. Yatırımcılar bu seviyeleri kullanarak alım ya da satım kararı verir. 

Analistler bu enstrümanları birlikte kullanarak hissenin hangi yönde hareket edeceğini belirlemeye çalışır ve alım/satım noktalarına karar verirler. Fikir vermesi için attığımız bu grafikteki teknik analiz kavramlarının detaylı bir şekilde incelenmesi ve yüzlerce grafik çizimiyle öğrenilmesi gerekir.

Para kazanmanın en kolay yolu nedir? Çalışmaktır. Borsa açısından da bakınca çalışarak bilgi düzeyinizi arttırıp buna göre yatırım yapmanız size yardımcı olacaktır. Peki ya hisse tüyoları nedir? Heyecan verici ve cazip görünse de tam bir soygun aracıdır. Borsa tüyoları genelde bir hisse senedi ile ilgili gizli ve önemli bir bilginin paylaşılmasıdır. Şirket içi bağlantılar vasıtasıyla öğrenilen bu bilgiler bir kere paylaşıldı mı kolayca yayılırlar. Her ne kadar böyle bir bilginin kullanılması suç olsa da asıl problem tüyo adı altında yayılan haberlerin yalan yanlış, uydurma haberler olmasıdır. Hisselerde pozisyon almış birileri olumlu ya da olumsuz uydurma haberler yaparak insanları yanıltmaya çalışırlar. Özellikle borsa tüyosu peşinde koşanlar kolayca av olurlar. Sosyal medyanın yaygınlaşması ve bu ortamların kontrolünün zorlaşması da kötü niyetli hırsızların bizleri manipüle etmesine sebep olmaktadır. Gerçek bir örnekle gösterelim:

Kullanılan sosyal medya ortamı, yukarda bir resimle gösterdiğimiz investing.com‘un forum bölümüdür. Oldukça kontrolsüz bir forum görüntüsü var. Fmizp hisse topiği ile ilgisi olmayan bir Vakko paylaşımı! Bu durumda yatırımcı iki şeyden şüphe etmelidir: 1- Fmizp sattırma hedefindeler. 2- Vakko aldırma hedefleri var. Belki de aynı grup Vakko’yu yüksek fiyatla satıp, ucuza sattırılan FMİZP leri almaya çalışıyor da olabilir. Sonuç olarak birkaç gün içinde Vakko %20 ye yakın yükseltiliyor. Ancak kapanışlar öyle olmuyor. İşi seans içinde bitiriyorlar. Sert bir şekilde başladığı yerin altına dönüyor! Hareket sert olduğu için yükselişe rağmen hemen düşmesi sebebiyle hisseler yeni alıcıların elinde kalıyor! Kazanan kim? Hareketlenen hissenin düşünmeden 3.60 dan alındığını varsayalım. Sonrasında 2.92’ye kadar düşürüldü. İki gün içinde nerdeyse yıllık faiz oranı kadar para kaybı olur.

Tabi bilanço da Perşembe günü açıklanmıyor. Ayrıca başka mesajlarla hissenin 4.50 TL olacağı yazılıyor ki bunun matematiksel olarak olması mümkün değil. Normal şartlarda işlem gören böye bir hisse bir günde en fazla %20 civarı artabilir.

Mal çıkmak istediklerinde özellikle alınmadığı halde büyük montanlı ihaleler alınmış gibi haberler yapılır ve sosyal medya da yaydırılır. İnandırıcılığı arttırmak için KAP’tan gönderilen bildirimlerin formatında habermiş gibi paylaşıldığı da olur. Benzer şekilde hisseleri almak istediklerinde de yalan dolu olumsuz haberlerle hisselerinizi satmanızı sağlarlar. Aynı hisselerde bu döngüyü sıklıkla görürsünüz. Sizden aşağıdan alırlar, size yukardan satarlar. Dolayısıyla bu tip hisse senedi tüyolarına hiçbir şekilde itibar etmeyiniz. Karşınızdakilere güvenme konusunda tedbirli olunuz. En tehlikelisi de bu tip haberlere kanarak daldan dala atlamayı alışkanlık hale getirmektir. Bunu yaptığınız takdirde sermayeyi 1 yıl içinde sıfırlamanız garantidir.

Bu konuda dikkat çekmek istediğimiz bir nokta daha var. Örneğimizdeki Vakko sert bir yükselişten sonra bu hareketi yapmadığı için paranızı kurtarma şansınız olabilir. Ama kısa sürede 4-5 misli yükselmiş bir hissede yukardan yakalanmanız çok kötü olur. Unutmayın; 100 liranın %50 sini kaybederseniz cebinizde 50 lira kalır. Bu 50 lirayı tekrar 100 lira yapmak içinse %100 kazandıracak hisselere ihtiyacınız vardır. Normal şartlar altında yıllık faizin 4-5 misli olan bu kazancı elde etmek çok zaman alır. Onun için hata yapma konusunda dikkatli olmak gerekir. Borsa oynamak ta yapılan hata sayısını arttırır. İşin içine bir de hisse ya da borsa tüyoları girdiğinde sıkıntılar artmaya başlar.

Kazançtan Vergi Ödeme

Borsada kazanç elde ettiğinizde bunun vergisini vermeniz gerekebilir. Kazanç 2 şekilde elde edilir: 1-Hisse alıp satarak 2- Şirketin dağıttığı KARdan (TEMETTÜ geliri) pay alarak.

Hisse alım satımlarında vergi kesintisi yapılacağı zaman bu iş, aracı kurum tarafından otomatik olarak yapılır. Peki hangi durumlarda vergi vermeniz gerekir? Geçtiğimiz yıllarda hisse senetlerini kısa süre (örneğin 1 yıldan az bir süre) tutup satış yapınca vergi kesilmekteydi. Uzun süre tutanlardan ise vergi alınmamaktaydı. Alınan son kararlarla bu durum değiştirildi ve kısa ya da uzun vadeli alım/satım işlemlerinden 2021 yılına kadar vergi kesilmemesi (%0 vergi alınması) kararı alındı. Ancak durum tekrar değişebilir. Herhangi bir dezavantaj yaşamamak için için senetlerinizi en az ne kadar tutmanız gerektiği ve ne oranda vergi kesilebileceği bilgisi her sene kontrol edilmelidir.

İkinci durumda yani şirketlerin dağıttığı TEMETTÜ (KAR payı) alındığında elde edilen KAR için vergi bildirimi yapmak gerekebilmektedir. Elde edilen KAR, belli bir seviyeyi aştığında vergi beyannamesi doldurmak gerektiği belirtilmiştir. Bu miktar da her sene değişebilmektedir. Elde edilen KARın bir kısmı vergiden muaftır. Diğer kısmı ise belirlenen bazı seviyeleri aştığında (2017 ılı için 30.000 TL, 2018 için 34.000 TL civarı) vergi beyannamesi doldurmak gerekeceği bildirilmiştir. Şirket, önceden bu vergiyi sizin adınıza verdiği için vergi beyannamesini doldurduktan sonra bir miktar iade almak ta mümkündür. Yalnız her şirket KAR dağıtmadığı için TEMETTÜ sebebiyle vergi konusu her yatırımcıyı ilgilendirmez.

Borsaya Girmeli miyim?

Borsada para kazanmanın yollarını giriş düzeyinde açıklamaya çalıştık. Bu yazıyı önemli bir uyarı ile bitirmekte fayda olduğunu düşünüyoruz. Borsada yatırım yapmak önemli bir seçenek olsa da mevcut düzenlemelerin yetersizliği ve yatırımcı psikolojisinin böyle bir ortama uygun olmaması sebebiyle alternatif yatırım yöntemleri dikkatlice değerlendirilmelidir. Para kazanmak elbette önemli. Ancak bu riskli ortamda ilk birkaç yıl borsada kaybetmeme ihtimaliniz çok düşüktür. Uzun vadeli yatırımcı oluncaya kadar harcayacağınız para ve zaman sebebiyle sosyal yaşamınızda olumsuz etkileri olabileceğini de değerlendirmek gerekir. Özellikle yatırımdan ziyade tercihiniz borsa oynamak olursa işler daha da kötüye gidebilir.